คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี จัดงานวันงดสูบบุหรี่โลก 2568 เตือนภัย บุหรี่ไฟฟ้ารุ่นปัจจุบันมีสารนิโคตินสูงกว่าบุหรี่มวนหลายเท่า เสพติดง่ายกว่า เลิกยากกว่า และทำลายสมองมากกว่า ย้ำชัดทุกภาคส่วนร่วมปกป้องเยาวชนจากบุหรี่ไฟฟ้าอย่างจริงจัง

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี จัดงานวันงดสูบบุหรี่โลกภายใต้หัวข้อ ““กระชากหน้ากากธุรกิจบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า: นิโคติน เสพติด จน ตาย” พร้อมทั้งประกาศเจตนารมณ์คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดีไม่สนับสนุนการใช้บุหรี่และบุหรี่ไฟฟ้าทุกรูปแบบ ย้ำชัดเด็กและเยาวชนไม่ควรเป็นเหยื่อธุรกิจบุหรี่ไฟฟ้า

พ.ต.ท. ปริญญา ปาละ รองผู้กำกับกองกำกับการ 1 กองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับการคุ้มครองผู้บริโภค (บก.ปคบ.) กล่าวว่า บุหรี่ไฟฟ้าเป็นสิ่งผิดกฏหมาย มีบทลงโทษทางกฏหมายในทุกกรณี ทั้งผู้ผลิต ผู้ขาย ผู้นำเข้า ผู้ครอบครอง และผู้สูบ มีโทษทั้งจำคุกและปรับ ไม่มีพื้นที่ใดที่สามารถขายและสูบบุหรี่ไฟฟ้าได้อย่างถูกกฏหมาย ทุกคนต้องช่วยกันปกป้องเด็กและเยาวชนที่เป้าหมายสำคัญของธุรกิจบริษัทบุหรี่ไฟฟ้า หากพบเห็นการกระทำที่ฝ่าฝืนกฏหมายสามารถแจ้งไปที่กองบัญชาการสอบสวนกลาง โทร. 1599

ด้าน รศ.ดร.พญ. เริงฤดี ปธานวนิช อาจารย์ประจำภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน และรองประธานคณะทำงานนักศึกษารามาธิบดีปลอดบุหรี่ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดลกล่าวว่า บุหรี่ไฟฟ้ารุ่นใหม่ ๆ บริษัทบุหรี่ไฟฟ้ามุ่งเป้าไปที่กลุ่มเด็กและเยาชน โดยแปลงร่างบุหรี่ไฟฟ้าให้ดูเหมือนของใช้ในชีวิตประจำวัน ปรับเป็นรูปแบบ “พอดจมูก” หรือบุหรี่ไฟฟ้าที่สูบทางจมูก แทนการสูดควันทางปาก และมีปริมาณนิโคตินบุหรี่ไฟฟ้าสูงมาก ในปัจจุบันบุหรี่ไฟฟ้า 1 แท่งมีนิโคตินเทียบเท่ากับบุหรี่มวนถึง 1,000 มวน นอกจากนี้บุหรี่ไฟฟ้าเสพติดง่ายกว่า เลิกยากกว่า และทำลายสมองมากกว่าบุหรี่มวน ยิ่งเป็นเด็กและเยาวชนแล้ว ถ้าได้รับนิโคติน ในขณะที่สมองกำลังเจริญเติบโต สมองจะถูกทำลาย เกิดปัญหาด้านสมอง เช่น ความจำไม่ดี เรียนไม่รู้เรื่อง และมีปัญหาทางด้านอารมณ์ตามมา เช่น ซึมเศร้า หงุดหงิด ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ โดยพบว่าร้อยละ 53 ของวัยรุ่นไทยที่สูบบุหรี่ไฟฟ้ามีภาวะซึมเศร้า และมีอีกหลายกรณีที่เยาวชนของเราได้รับผลกระทบทางสุขภาพจากการสูบบุหรี่ไฟฟ้าแม้จะเริ่มใช้ไม่นาน เช่นกรณีล่าสุดเยาวชนไทยที่ใช้บุหรี่ไฟฟ้าไม่เกิน 1 ปี พบป่วยปอดอักเสบรุนแรงจากการใช้บุหรี่ไฟฟ้า (EVALI) ทั้งปอดและหลอดลมพัง จนต้องใส่ท่อหายใจ จึงอยากจะขอให้เยาวชนด้วยกันเองเป็นกระบอกเสียงพิษภัยของบุหรี่ไฟฟ้า และไม่ชักชวนกันให้ริเริ่มบุหรี่ไฟฟ้า อย่าตกเป็นเหยื่อสิ่งเสพติดที่อันตรายนี้

เช่นเดียวกับ คุณดาลัด รยะสวัสดิ์ ผู้อำนวยการเผยแพร่วิชาการและพัฒนาเครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภค สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) กล่าวว่า การใช้บุหรี่ไฟฟ้า เสี่ยงต่อการใช้สิ่งเสพติดอื่นๆตามมา ซึ่งจากข้อมูลการสำรวจการใช้บุหรี่ไฟฟ้าและผลิตภัณฑ์ยาสูบในเยาวชนระดับมัธยมและเทียบเท่าในพื้นที่ภาคใต้ ปี 2567 พบว่าว่าเยาวชนที่สูบบุหรี่ไฟฟ้ามีการใช้สารเสพติดอื่นๆ เช่น กัญชา ยาบ้า สุรา สี่คูณร้อย (สารเสพติดที่เริ่มแพร่หลายในกลุ่มวัยรุ่น เป็นเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมหลัก 4 อย่าง คือ น้ำต้มใบกระท่อม น้ำอัดลมประเภทโคล่า ยาแก้ไอที่มีส่วนผสมของโคเดอีน และยากันยุง) ในอัตราที่สูงกว่ากลุ่มเยาวชนที่ไม่เคยสูบหรือไม่สูบบุหรี่ไฟฟ้า ดังนั้นการร่วมปกป้องเด็กเยาวชนจากบุหรี่ไฟฟ้า ถือว่าเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าเพราะจะช่วยป้องกันปัญหาสิ่งเสพติดอื่นๆที่จะตามมาในกลุ่มเยาวชน พร้อมทั้งอยากให้ช่วยกันเผยแพร่ไปในวงกว้างให้เข้าใจว่า บุหรี่ไฟฟ้าเป็นสิ่งผิดกฏหมายในทุกกรณี หากฝ่าฝืนจะได้รับโทษหนักมีทั้งโทษจำคุกและปรับในอัตราที่สูง

ด้าน ครูผุสชา พวงจันทร์ หัวหน้างานป้องกันและแก้ไขปัญหาสิ่งเสพติด เอดส์และอบายมุข ของโรงเรียนนวมินทราชินูทิศ สตรีวิทยา 2 กล่าวว่า โรงเรียนถือว่าเป็นสถานศึกษาของกลุ่มเด็กและเยาวชน หากโรงเรียนมีมาตรการและนโยบายที่ชัดเจนในการป้องกันบุหรี่ไฟฟ้า จะช่วยลดความชุกนักสูบหน้าเก่าและนักสูบหน้าใหม่ได้ การดำเนินงานจะเกิดประสิทธิภาพจะต้องร่วมมือกันทั้งโรงเรียน ผู้ปกครอง และชุมชน โดยโรงเรียนมีแนวทางในการดำเนินงานตาม 7 มาตรการป้องกัน ควบคุมและแก้ปัญหาการแพร่ระบาดของบุหรี่ไฟฟ้า ดังนี้ 1. กำหนดนโยบายโรงเรียนปลอดบุหรี่ 2. บริหารจัดการเพื่อโรงเรียนปลอดบุหรี่ 3. จัดสภาพแวดล้อมตามกฎหมายโรงเรียนปลอดบุหรี่ 4. สอดแทรกเรื่องบุหรี่ไฟฟ้าในการจัดการเรียนรู้ 5. นักเรียนมีส่วนร่วมขับเคลื่อนโรงเรียนปลอดบุหรี่ 6. ดูแลช่วยเหลือนักเรียนไม่ให้สูบบุหรี่ และ 7. มีกิจกรรมร่วมระหว่างนักเรียนกับชุมชน ซึ่งการจะดำเนินงานตาม 7 มาตรการนี้จะต้องมีนโยบายที่สอดคล้องกันไป ซึ่งโรงเรียนมีนโยบายโรงเรียนปลอดบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 10 ข้อ ดังนี้ 1. ห้ามมิให้ผู้ใดสูบบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า ภายในบริเวณโรงเรียนและประตูหน้า-หลัง ทางเข้าออกรัศมี 5 เมตร รวมทั้งห้ามดื่มแอลกอฮอล์ภายในโรงเรียนเด็ดขาด ทั้งในและนอกเวลาราชการ รวมถึงการเข้ามาใช้สถานที่ของบุคคลภายนอกในการจัดกิจกรรมหรือจัดงานตามประเพณี 2. โรงเรียนสนับสนุนการดำเนินการตาม 7 มาตรการข้างต้น และสนับสนุนกิจกรรมเครือข่ายเพื่อโรงเรียนปลอดบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 3. โรงเรียนสนับสนุนให้บุคลากรเป็นแบบอย่างที่ดีไม่สูบบุหรี่ทุกรูปแบบ 4. โรงเรียนสนับสนุนการพิจารณารับพนักงาน หรือลูกจ้าง หรือผู้ประกอบการร้านค้า ที่ไม่สูบบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและดื่มแอลกอฮอล์เข้ามาทำงานในโรงเรียนเป็นอันดับแรก 5. โรงเรียนสนับสนุนให้มีมาตรการป้องกันไม่ให้มีผู้สูบบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชา และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยมีการอบรมให้ความรู้นักเรียนใหม่ทุกราย 6. โรงเรียนสนับสนุนให้มีกระบวนการช่วยเหลือนักเรียนที่ยังเลิกบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้าไม่ได้ โดยการแสดงตัวว่าเป็นสูบเข้าสู่กระบวนการช่วยเหลือ ลด ละ เลิก โดยเจ้าหน้าที่จากศูนย์สาธารณสุข 7. โรงเรียนสนับสนุนการสร้างความร่วมมือกับผู้ปกครองนักเรียน ชุมชนรอบโรงเรียน ในการสร้างค่านิยมการไม่สูบบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและดื่มแอลกอฮอล์ในที่ห้ามสูบ สนับสนุนบ้านปลอดบุหรี่และที่สาธารณะในชุมชน 8. โรงเรียนสนับสนุนการมีส่วนร่วมของเครือข่ายชุมชน และนักเรียนแกนนำให้ร่วมมือแก้ปัญหาบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและดื่มแอลกอฮอล์ 9. โรงเรียนสนับสนุนการดำเนินงานและจัดตั้งชมรม Gen Z Strong เลือกไม่สูบ ในโรงเรียนเพื่อขับเคลื่อนการดำเนินงานโรงเรียนปลอดบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชา และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และเป็นแกนนำในการเผยแพร่ความรู้ด้านโทษภัยของบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ให้ชุมชน เครือข่ายฯ และโรงเรียนต่างๆ และ10. โรงเรียนสนับสนุนการขับเคลื่อนการดำเนินงานโรงเรียนต้นแบบบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า กัญชาและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

พว.ปริศนา ภู่สุวรรณ์ พยาบาลประจำคลินิกเลิกบุหรี่ งานการพยาบาลสนับสนุนการรักษา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ให้แนวทางการเลิกบุหรี่/บุหรี่ไฟฟ้า โดยใช้หลัก STAR และแนวทางจัดการเพื่อลดความอยากสูบและป้องกันการสูบซ้ำ ด้วยหลัก 5D โดยกล่าวว่า หลัก STAR S = Set a quit date กำหนดวันเลิกสูบบุหรี่ (ควรภายใน 2 สัปดาห์) เพื่อวางแผน หาวิธีที่จะเอาชนะอุปสรรค ความเคยชิน เพื่อกำหนดวันได้ ควรบันทึกไว้ และลงมือทำการเลิกบุหรี่เมื่อถึงวันที่กำหนด T = Tell family/friend บอกคนในครอบครัว คนใกล้ชิด เพื่อให้กำลังใจ สนับสนุนในการเลิกบุหรี่ อดทน ไม่โกรธ ถ้าช่วงเลิกตนมีอาการหงุดหงิดโมโหง่าย ไม่ล้อเลียน หรือยั่วยุให้สูบบุหรี่ A = Anticipate potential problem คาดเหตุการณ์ หรือสถานการณ์ปัญหาล่วงหน้าที่จะกระตุ้นทำให้กลับไปสูบบุหรี่ โดยหาแนวทางจัดการหรือป้องกัน โดยใช้ หลัก 5D R = Remove equipment จำกัดอุปกรณ์การสูบบุหรี่ออกให้หมดทั้งที่บ้านและที่ทำงาน สำหรับหลัก 5D เพื่อลดความอยากสูบและป้องกันการสูบซ้ำ : Delay ชะลอความอยากสูบ ไม่สูบบุหรี่ทันที เลื่อนหรือยืดเวลาออกไปให้นานที่สุด (ในช่วงที่ทยอยลดปริมาณการสูบ) Deep breathing สูดลมหายใจเข้า-ออก ลึกๆยาวๆ 5-10 ครั้ง (โดยเฉพาะเวลาเครียด/หงุดหงิด) Deep water จิบ/ดื่มน้ำเปล่าเป็นระยะตลอดวัน Do something else หากิจกรรมอื่นแทนการสูบบุหรี่ เพื่อเปลี่ยนความเคยชินแบบเดิมๆ เช่น หลังตื่นนอน ลุกจากที่นอนทันที รีบล้างหน้า แปรงฟัน ตื่นเช้ากว่าปกติ ดื่มน้ำช้าๆ และDestination คิดถึงเป้าหมายว่าเราตั้งใจเลิกบุหรี่แล้ว เพื่ออะไร หากยังลังเลและไม่แน่ใจว่าจะเลิกบุหรี่ได้สำเร็จหรือไม่ สามารถมารับคำปรึกษาที่คลินิกเลิกบุหรี่ โรงพยาบาลรามาธิบดี โทร 02-2004048

บทความ โดย  โชติกา ธาตุธรรม 

ท่ามกลางกระแสเศรษฐกิจที่ฝืดเคือง เงินในกระเป๋าชาวบ้านบางเบา บรรดาค่าครองชีพที่พุ่งไม่หยุดหย่อน ทำให้คำว่า “อยู่รอด” กลายเป็นคำสำคัญยิ่งกว่าความมั่งมี เมื่ออาหารแพง น้ำมันขึ้น ค่าใช้จ่ายขยับขึ้นทุกวัน หนึ่งในทางรอด คือการมองหา “ทรัพยากรทางเลือก” ที่เราอาจเคยมองข้าม  น่าแปลกใจไหม… ที่หนึ่งในนั้นคือ “ปลาหมอคางดำ”

จากปลาไร้ค่า สู่ทรัพยากรทรงคุณค่า

ปลาหมอคางดำ หรือที่รู้จักกันว่าเป็น “ปลาต่างถิ่นรุกราน” เคยถูกประณามว่าเป็นตัวการทำลายความหลากหลายของระบบนิเวศในแหล่งน้ำธรรมชาติ มีความสามารถปรับตัวสูง วางไข่เก่ง และล่าอย่างไม่ปรานีจนปลาท้องถิ่นหลายสายพันธุ์ต้องลดจำนวนลง …  แต่นั่นอาจเป็นเพียง “ด้านเดียวของเหรียญ”

ความจริงคือปลาชนิดนี้มีเนื้อแน่น โปรตีนสูง ไขมันน้อย  โดยการวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการของปลาหมอคางดำ น้ำหนัก100 กรัม พบว่าให้พลังงาน 97 กิโลแคลอรี น้ำ 78.0 กรัม โปรตีน 21.6 กรัม และไขมัน 1.2 กรัม ประกอบด้วยแร่ ธาตุโปแตสเซียม 404 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 215 มิลลิกรัม โซเดียม 65 มิลลิกรัม แคลเซียม 35 มิลลิกรัม แมกนีเซียม 32 มิลลิกรัม สังกะสี 1.6 มิลลิกรัม และเหล็ก 0.5 มิลลิกรัม ที่สำคัญคือ ราคาถูกกว่าปลาเลี้ยงทั่วไปหลายเท่าตัว  

หากจัดการอย่างถูกวิธี มันสามารถเป็นวัตถุดิบอาหารที่ดีเยี่ยม ทั้งในรูปปลาสด ปลาย่างแห้ง หมัก ตาก หรือแม้แต่แปรรูปเป็นอาหารสัตว์ หรืออาหารแปรรูปต้นทุนต่ำสำหรับผู้มีรายได้น้อย การนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารก็สามารถทำได้หลากหลาย เช่น ปลาร้า ปลาเค็มแดดเดียว น้ำปลา น้ำปลาร้า และลูกชิ้นปลา ซึ่งไม่เพียงเพิ่มมูลค่าให้กับปลาที่มีราคาต่ำ แต่ยังช่วยลดปริมาณปลาที่แพร่กระจายในธรรมชาติซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศ และสามารถต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์อาหารที่มีมูลค่าสูงขึ้นในอนาคต

จากขยะในสายตา…สู่ทุนในแปลงเกษตร

อรรถประโยชน์ของปลาหมอคางดำไม่ได้หยุดแค่จานข้าว หากแต่ขยายไปถึงผืนดิน ในโครงการของ การยางแห่งประเทศไทย (กยท.) ได้มีการนำปลาหมอคางดำมาผลิตเป็น “น้ำหมักชีวภาพ” ตามสูตรของกรมพัฒนาที่ดิน โครงการนี้ไม่เพียงช่วยกำจัดปลารุกราน แต่ยังใช้เพิ่มผลผลิตให้เกษตรกรสวนยางได้อย่างคุ้มค่า

ในระยะแรก กยท. รับซื้อปลาจำนวนกว่า 580,000 กิโลกรัม นำไปผลิตเป็นน้ำหมักชีวภาพได้ราว 930,000 ลิตร แจกจ่ายให้เกษตรกรสวนยางรายละ 40 ลิตร ครอบคลุมกว่า 14,000 ราย โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ขณะเดียวกันยังช่วยลดการพึ่งพาปุ๋ยเคมีที่มีราคาแพง ผลลัพธ์ที่ได้คือ เปลือกยางนิ่มขึ้น กรีดยางง่ายขึ้น น้ำยางเพิ่มขึ้น ต้นทุนลดลง รายได้เพิ่มขึ้น วัฏจักรที่ดีนี้เกิดจาก… ปลาหมอคางดำตัวเดียว!!

คงถึงเวลาทบทวนความคิดที่ว่า ไม่ใช่ทุกสิ่งที่ราคาถูกจะไร้ค่า  ในวันที่สังคมหลายกลุ่มมุ่งแต่สร้างภาพลบให้ปลาชนิดนี้ บทเรียนที่ควรถอดให้ได้คือแทนที่จะกำจัดอย่างไร้ทิศทาง ควรเปลี่ยนวิธีคิดเสียใหม่ โดยหาทาง ใช้ประโยชน์ อย่างเป็นระบบ

ปลาหมอคางดำอาจไม่หรูหราเหมือนแซลมอน ไม่หวานละมุนแบบปลากะพง แต่ในวันที่เงินเฟ้อเบียดชีวิตจนมุม เราอาจต้องหันมามองสิ่งที่เคยเมิน และใช้สติปัญญาแปรรูปมันให้กลายเป็น “ทุน” ที่มีค่าทั้งต่อชีวิต ต่อเกษตรกรรม และต่อระบบนิเวศ

หมายเหตุ : นี่เป็นแนวคิดในกำจัดปลาด้วยการนำไปใช้ประโยชน์ มิได้ต้องการสนับสนุนให้ขยายการเลี้ยงหรือแอบเพาะเลี้ยงในบ่อส่วนบุคคล ซึ่งเป็นเรื่องผิดกฎหมาย